Hải mã, còn gọi là hải mã, thủy mã, hải long, với tên khoa học Hippocampus sp, họ hải long Syngnathidae. hải mã có nhiều loài: hải mã lớn còn gọi đại hải mã Hippocampus kuda Bleeker, hải mã gai H. histrix Kaup, hải mã trắng H. kelloggi Jordan et Snyder, cá ngựa chấm, còn gọi tam ban cá ngựa H. trimaculatus Leach, hải mã bụng lớn H.abdominalis, hải mã Nhật H. japonicus Kaup... cá ngựa chỉ dài khoảng 15-20cm, đôi khi tới 30cm. hải mã thường sống ở các vùng ven biển, gần bờ, nơi có hàm lượng muối cao và nước trong, ở hầu hết các hải phận nước ta: Hải Phòng, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Nam, Đà Nẵng, Kiên Giang... Có thể coi cá ngựa là một loại thủy sinh đặc biệt với các lý do ít gặp ở các động vật khác, đặc biệt hơn nữa nó lại là sinh vật sống dưới nước. Trước hết về dạng hình cấu tạo đặc biệt của nó: là cá mà đầu lại giống như đầu con ngựa, nằm ngang hoặc vuông góc với thân; là cá nhưng không có vây, không có đuôi như đuôi cá, mà đuôi lại thon dần và uốn cong về phía trước; là cá mà lại có đôi mắt rất cao, có thể quan sát con mồi, mà không cần chuyển di; là cá mà khi bơi hầu như lại như đứng thẳng, đúng hơn là hơi nghiêng. Đặc biệt hơn nữa, cá ngựa đực là một loại động vật rất “thương vợ”, nhưng lại “chẳng quý con”, chẳng thế mà cá ngựa đực đã là động vật độc nhất tự nguyện “mang thai thay vợ” trong bụng mình, nhưng rồi sau khi sinh, cũng sẵn sàng “chén luôn” những đứa con mà chính mình mang nặng đẻ đau trong thời gian 2-3 tuần. Nói như thế không có tức là “chê” hải mã cái là “lười, tranh thủ”, đã tìm cách gửi trứng vào bụng “người chồng” yêu quý của mình, mà đó cũng là “lối sống riêng” của loài hải mã. Tuy vậy, cả cá ngựa đực và cá ngựa cái đã đem lại niềm vui lớn cho con người, không chỉ riêng phái “mày râu”, như một số vị dược chất khác. Cá ngựa tăng cường sinh lực cho cả hai giới Trong những năm gần đây, từ cá ngựa, người ta đã tìm ra các chất peptid, có tác dụng kháng lại các vi sinh vật, các protein, có tác dụng chống ôxy hóa, chống lại quá trình lão hóa, cá ngựa có các gen chống khối u, các chất có khả năng giải độc. Đặc biệt còn có một enzym sinh tổng hợp chất prostaglandin, một chất đóng vai trò điều hòa tâm thần, hormon và hệ miễn dịch. Như ta đã biết, chất prostaglandin và tiền chất của nó có khả năng kích thích tiết ra hormon oxytocin, một nội tiết tố có can hệ đến hoạt động dục tình ở cả nam và phụ nữ, hẳn nhiên ở phái đẹp, tác dụng của chất này còn được nhân lên gấp nhiều lần do có sự hỗ trợ của hormon estrogen, do đó mạnh hơn nhiều lần so với chất testosteron ở nam giới. Mặt khác, từ cá ngựa, người ta còn tìm thấy chất DHA (docosahexanenoic acid), cây đinh lăng giúp cho việc sản xuất tinh trùng. Do đó hải mã đã trở thành một dược chất quý giúp cho cả hai phái có được niềm vui vẹn tròn! Dùng cá ngựa như thế nào để có hiệu quả cao? Theo YHCT, cá ngựa vị ngọt, tính ấm, có công năng ôn thận tráng dương, giải độc. Dùng trong các trường hợp suy yếu sinh dục ở nam giới, như di tinh, liệt dương, dương cương kém bền, xuất tinh sớm. Hoặc với đàn bà bị yếu sinh lý, lãnh cảm, không tự tin về hoạt động tình dục, muộn sinh con. ngoại giả, hải mã còn được dùng trị đau lưng, mụn nhọt, sang lở... Gần đây còn được dùng để trị bệnh đau tim. Đem rửa sạch hải mã, phơi hoặc sấy khô. Khi dùng, thường lấy một vài, một con đực, một con cái. Con cái thường có kích tấc lớn hơn. Cũng có thể dùng nhiều đôi như vậy. cá ngựa có thể được dùng dạng bột hoặc ngâm rượu: Cách chế bột cá ngựa: Đem cá ngựa khô, bẻ thành miếng nhỏ, sao vàng tới thơm. Tán bột mịn để dùng. Ngày 3 lần, mỗi lần 1-3 g. Dùng 2-3 tuần liền, trước bữa ăn. Cách chế rượu hải mã: hải mã tươi 100g, ngâm trong cồn dược dụng 60 - 70o, trong 3 tháng (tỷ lệ 1 phần cá ngựa, 5-8 phần cồn). Nếu ngâm cá ngựa khô thì sau khi rửa sạch, phơi hoặc sấy khô, cắt nhỏ, tán bột thô rồi tiến hành ngâm như trên, tuy nhiên độ rượu lần đầu chỉ cần 35 - 40o và thời gian ngâm giữa các lần cũng rút ngắn lại (30, 21, 15 ngày). Các vị thuốc ba kích, đương quy, hà thủ ô đỏ, đan sâm, mỗi vị 100g; ngưu tất, dâm dương hoắc, huyết giác, mỗi vị 50g; trần bì 12g, thiên niên kiện 6g ngâm trong rượu 35 - 40o, lần đầu ngâm trong 30 ngày, lần thứ hai 21 ngày và lần ba 15 ngày. Chiết rượu ngâm hải mã hòa với dịch chiết thuốc ngâm của các vị thuốc trên.
