Trong ngôn ngữ, sự khác biệt về vùng miền luôn tạo ra những biến thể trong phát âm và cách sử dụng từ. Tiếng Việt, với ba vùng phương ngữ lớn – Bắc, Trung, Nam – không nằm ngoài quy luật đó. Một trong những trường hợp gây nhầm lẫn đáng chú ý là giữa “giẫm” (chính tả đúng) và “dẫm” (cách viết sai nhưng phổ biến). 1. Chính tả chuẩn: “giẫm” Theo Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê, 2003), “giẫm” là động từ chỉ hành động đặt bàn chân lên vật gì đó. Nghĩa mở rộng bao gồm “giẫm chân tại chỗ” (trì trệ), “giẫm đạp lên nhau” (chen lấn), hay “giẫm lên vết xe đổ” (lặp lại sai lầm). Trong hệ thống từ điển chuẩn, hoàn toàn không tồn tại từ “dẫm”. 2. Ảnh hưởng của phát âm vùng miền Sự nhầm lẫn “giẫm/dẫm” chủ yếu bắt nguồn từ yếu tố ngữ âm: Miền Bắc: Người Hà Nội và một số tỉnh Bắc Bộ có sự phân biệt rõ ràng giữa phụ âm “gi” và “d”, tuy nhiên trong giao tiếp nhanh, âm sắc rất gần nhau, khiến người nghe khó nhận ra. Điều này dẫn đến việc nhiều người khi viết cũng không chắc nên chọn “gi” hay “d”. Miền Trung: Ở một số tỉnh như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, sự khác biệt giữa “gi”, “d” và “r” gần như bị xoá nhoà trong phát âm, tất cả đều nghe như “dờ”. Đây là nguyên nhân chính khiến người miền Trung thường viết “dẫm” thay vì “giẫm”, do quen tai và quen miệng. Miền Nam: Tương tự miền Trung, ở Nam Bộ, ba phụ âm “gi”, “d”, “r” gần như đồng âm. Người miền Nam nói “giẫm” nghe y hệt “dẫm”. Vì vậy, việc viết sai dễ xảy ra, đặc biệt khi họ không thường xuyên tra cứu từ điển. 3. Thói quen ngôn ngữ và sự lan truyền Người miền Bắc có xu hướng giữ đúng chuẩn hơn, nhưng khi lên mạng xã hội, họ cũng dễ bị ảnh hưởng bởi cách viết “dẫm” phổ biến từ miền Trung và Nam. Người miền Trung và Nam thường viết theo thói quen phát âm, và qua thời gian, “dẫm” trở thành lựa chọn mặc định trong giao tiếp trực tuyến. Sự lan truyền này còn được củng cố bởi báo chí, diễn đàn và cả nội dung do người nổi tiếng đăng tải, nếu họ sử dụng “dẫm”. 4. Hệ quả của sự khác biệt vùng miền Chuẩn chính tả bị mờ nhạt: Khi cùng một từ có hai cách viết phổ biến, người học tiếng Việt – đặc biệt là học sinh – dễ hoang mang. Tăng sự tranh cãi: Trên mạng xã hội, nhiều cuộc tranh luận nổ ra về việc đâu mới là “đúng”, thậm chí có người cho rằng cả hai đều chấp nhận được. Nguy cơ hình thành biến thể chính tả: Nếu “dẫm” được sử dụng rộng rãi mà không có sự điều chỉnh, nó có thể trở thành một “chuẩn song song” không chính thức. Xem thêm: https://igiaidap.com/dam-chan-hay-giam-chan/
